Regisseur Peter Meijer uit Gouda is gepassioneerd en bevlogen om het verhaal van de 652 Nederlandse verzetsvrouwen in Vught, Ravensbrück en Dachau getrouw aan de dagboeken, ervaringen van de vrouwen zelf en de memoires te vertellen in de theaterbewerking van het boek “Samen Eervol Overleefd”.
Het menselijke verhaal hoe mensen, en met name vrouwen zware omstandigheden overleven, het dagelijks leven draagbaar maken door humor, zorg en solidariteit. We zien het als we om ons heen kijken.
In de voorstellingen van “Overleven is Herinneren” wordt dit thema krachtig verteld door 28 vrouwen. Die net als de gevangengenomen verzetsvrouwen veelal vreemden waren voor elkaar en toch op elkaar aangewezen worden. Je ziet en hoort hoe zij een groep vormden en dat er een krachtige eendracht ontstaat.
Nog enkele kaarten beschikbaar voor dit uitzonderlijke project in de Goudse Schouwburg op zaterdag 30 april 20:30u en zondagmiddag 1 mei 14:30u.
Bestel direct uw kaarten via de Goudse Schouwburg! Bijna uitverkocht.
De ultieme wreedheid is mensen ontnemen van hun naam, hun persoonlijke identiteit, hun persoonlijke autonomie en hun vrijheid. In de concentratiekampen van de SS werd dit stelselmatig toegepast. Met als doel om de weerzin en weerstand van bewakers en toeschouwers te breken en onmenselijke leefsituaties in barre omstandigheden te kunnen waarborgen. De kracht van persoonlijke verhalen biedt ons hoop voor verbetering en overbrugging van kloven in de samenleving.
Een nummer doet een beroep op je veerkracht
Ook de moedige vrouwen, die op één of andere wijze verzet boden of tegen de Duitse regels handelden in WOII maakten kennis met deze methode. Als zij na verraad door stadsgenoten in Kamp Vught belandde, werden al hun persoonsgegevens zorgvuldig genoteerd, maar vanaf datzelfde moment kregen zij een persoonlijk nummer. Hun namen werden niet meer genoemd; enkel de nummers werden afgeroepen tijdens de appels of door bewakers. Het was dan alsof je niet meer bestond. Een mannelijke gevangene verteld: “om te overleven moet je niemand worden. Je gedeisd houden en geen weerwoord geven
De groep boven eigen belang
In Vught, Ravensbrück en het AGFA-commando van Dachau-München verzetten de vrouwen zich grotendeels in stilte gezamenlijk tegen deze ontmenselijking. Het lot dat zij ondergaan verbind hen en moedig beloven zij elkaar om samen te overleven. Deze veerkracht om naar elkaar om te kijken, samen cabaretliedjes te schrijven én elkaar te zorgen, doet hen belanden in het Bunkerdrama. In de nacht van 15 op 16 januari 1944 worden zij met 74 vrouwen in een cel gestopt van 9m2 voor 15 hels lange uren, omdat zij zich als barak 23a en 23b solidair verklaarde met Non Verstegen.
Wanhoop of Eendracht; vrouwen kiezen voor gezamenlijkheid
Het zware regime verbindt deze vrouwen en net als vandaag de dag bij het leger in Oekraïne zien we hoe mentaal krachtig mensen kunnen zijn en tot waartoe ze instaat zijn. De ‘gewone studentes, huisvrouwen en moeders’ overleefden samen door elkaar medemenselijkheid te tonen en gezamenlijk verzet te bieden. In de fabriek van het AGFA-commando schreven zij historie door als Nederlandse vrouwen samen het werk neer te leggen en te staken voor beter eten. En de geweren zwegen. Ook tijdens de dodenmarsen besloten zij dat de kogel beter was dan verlopen. En zo gingen zij demonstratief zitten op het dorpsplein van Wolfsrauthausen en daagde de commandant uit om hen dood te schieten. Zij overleefden!
Samen leven is luisteren naar persoonlijke verhalen
Wanneer wij mensen wegzetten als een groep. Niet meer luisteren naar persoonlijke verhalen en mensen niet noemen bij hun naam, maar bij een kenmerk dan voelen wij minder empathie voor ze. Het gevolg is dat de grens van wat geoorloofd is omhoog gaat. We zien het ook in onze maatschappij, wanneer mensen als groep aangeduid worden. Er wordt over mensen gepraat in plaats van met mensen.
Het wij-zij conflict overbruggen
Actievoerders en idealisten benoemen vaak een groep om tegen te ageren. Het Wij-Zij conflict. Om deze conflicten of kloven te overbruggen is het noodzaak dat wij openstaan voor elkaars persoonlijke verhalen. Een mooi voorbeeld is het vluchtelingenprobleem. Eens in de zoveel tijd komt een persoonlijk verhaal van een uitzetting in de media en politiek naar voren. Het gezicht en verhaal van de persoon verbindt zich met onze medemenselijkheid en voor deze persoon willen we graag een uitzondering maken. Dit zie je ook bij de vluchtelingenstroom van de oorlog in Oekraïne. Nederlandse zien en horen de persoonlijke verhalen. Zien de gezichten van vluchtende vrouwen met kinderen en moedige mannen die achterblijven om te vechten. En we zijn bereid om onze spullen en zelfs onze huizen te delen. Wat een hoopvolle gedachte, dat saamhorigheid en medeleven begint bij het leren kennen van persoonlijke verhalen en een gezicht.
Verhalen blijven vertellen voor de toekomst
In dit licht is de theatervoorstelling “Overleven is Herinneren” in 2019 tot stand gekomen. De persoonlijk verhalen van verzetsvrouwen in Nederland en hun moedige strijd voor onze vrijheid in WOII verteld ons dat Vrijheid geen norm is. Voor onze Vrijheid is een hoge prijs betaald én het vraagt ons om samen blijvend te werken om Vrijheid voor ieder mens in Nederland en de wereld te garanderen. Samen Eervol Overleven is een kwestie van keuze. De verzetsvrouwen deden elkaar deze belofte en wij kunnen in hun voetsporen volgen.
Vrijheid; vraagt om een werkvorm en gezamenlijke verantwoordelijkheid
De corona-crisis én de huidige oorlog in het oosten heeft ons nog meer bewust gemaakt dat onze huidige staat van Vrijheid vraagt om samenwerking, zorgdragen voor elkaar en verantwoordelijkheid durven nemen voor en met elkaar noodzakelijk is. Verhalen van ‘gewone’ mensen helpen ons om de mens in de ander te zien en de bereidheid om bruggen te bouwen.
Goudse Schouwburg in Gouda
In de Goudse Schouwburg worden op 29 april, 30 april en 1 mei 2022 de overlevingsdrang, veerkracht en onbetwiste moed voorgedragen gebaseerd op de persoonlijke verhalen en memoires van deze vrouwen.
Afwerpen label “zwakke geslacht”
De Kracht van de Vrouw, die alle ballen in elke omstandigheid hoog houdt zo goed als het kan zien we terug in elke vrouw om ons heen! De verzetsvrouwen laten deze vrouwelijke Veerkracht zien en hun verhaal geeft een historische inkijk waarom vrouwen het label van het “zwakke geslacht” eindelijk van zich af kunnen werpen.
De Goudse fotograaf Francis Frionnet maakt foto’s en filmopnames voor onze voorstelling “Overleven is Herinneren” onder andere met een aantal actrices in Vught.
Hij maakte ook een indrukwekkende trailer.
Boek “Samen Eervol Overleefd” van Hans Suijs bestellen
“Na 22 maanden stonden we dan weer op de vloer. Met elkaar, het voelt alweer vertrouwd. Als groep hebben we al veel doorleefd en zijn we ondanks corona verbonden gebleven. We zijn weer bij elkaar. Ik sta hier samen met de bedden van 3 etages hoog; net als in de barakken van Vught, Ravensbrück en Dachau. Terwijl de dames boven staan te zingen ‘maak ik de bedden op’. Om 20:00u gaan we aan de slag met oefenen in onze mooie gedoneerde ruimte van de Van Nieuwpoort Groep. De zeven nieuwe speelsters zijn al opgenomen in de groep vrouwen en ze passen zich moeiteloos aan.
Als regisseur ben ik steeds weer onder de indruk van deze spelersgroep. Het voelt als onze opdracht! Wat een gedrevenheid van ons allemaal om dit verhaal te vertellen. We willen deze vrouwen eren: die ondanks alle pijn, honger kou en verdriet toch wisten te overleven. We vertellen hoe zij als gewone meisjes en vrouwen het verzet inrolde; niemand kan vooraf voor zo’n taak kiezen. Je doet het in die split second als je voor de keuze staat! Deze verhalen zijn onbekend gebleven en wij mogen ze vertellen, zodat we niet vergeten dat heldendaden beginnen bij het oppakken van je verantwoordelijkheid en zorg voor een ander.
En om te zorgen dat we ons blijven herinneren hoe het niet moet. Dat vrijheid niet vanzelf sprekend is en dat er vroeg of laat mensen een prijs voor betalen of betaald hebben. Op dit moment zien we de beelden van Oekraïne; een oorlog net zo zinloos en waar moedige mensen hun taak oppakken om te strijden voor de vrijheid. Hoe actueel blijft deze boodschap; dat wij hem telkens weer mogen vertellen en herinneren.
Wij vertellen de boodschap van hoop en kracht! Dat het ons allemaal soms aangrijpt hoort erbij, dat er soms tranen vloeien ook. Maar er wordt ook gelachen, gezongen en feest gevierd; ook dat hoort erbij. Wij geven de vrouwen een naam, een gezicht!”
Selma Velleman werd op 7 juni 1922 in Amsterdam geboren in een zeer liberaal joods gezin. Ze had twee broers Louis en David en een zusje Clara. In het najaar van 1942 meldde Selma’s vader Barend zich aan voor tewerkstelling in een van de joodse werkkampen in Nederland. Hij had gehoord dat vrouwen en kinderen een vrijstelling kregen als hun mannen in een werkkamp gingen werken.
In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden de kampen leeggehaald en de mannen naar Westerbork gestuurd. Ook hun vrouwen en kinderen werden opgehaald. NHM VERTELT : OOGGETUIGE ooggetuigen vertellen over hun ervaringen Regelmatig deelt een ooggetuige zijn of haar herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog aan de hand van een interview met Esther Göbel, projectmedewerker Joods Cultureel Kwartier. Deze unieke verhalen worden vertelt in aanwezigheid van publiek en de gesprekken worden vast gelegd op video. Op deze pagina ziet u een overzicht van de sprekers van NHM Vertelt.
Voorlopig zijn de volledige opnames terug vinden in het Kenniscentrum van het Joods Historisch Museum. De groep met overlevenden die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt wordt steeds kleiner, terwijl de vraag naar informatie juist groeit. De unieke verhalen van de overlevenden geven namelijk niet alleen inzicht over moeilijke vraagstukken uit het verleden, maar ook over het heden. We hebben als doel gesteld om zo veel mogelijk overlevenden vast te leggen om zo hun ervaringen door te geven aan een breed publiek. We hopen dat deze interviews door velen worden bekeken en worden gedeeld. https://jck.nl/nl/longread/nhm-vertel…
Het Joodse gezin van der Kar uit Amsterdam werd opgepakt en naar Westenbork afgevoerd. Na weken mochten ze terug naar Amsterdam, omdat moeder in de diamantslijperij kon werken.
De 2 kinderen Lida en haar broertje Jackie werden geholpen om onder te duiken. Lida belandde in Waalwijk bij het Rooms Katholieke gezin Prins. Lieske van Wijk heette ze vanaf toen aan. Ze kon naar school en had het daar goed. Ze miste haar ouders vreselijk en bleef aan hen denken.
Op een dag hoorde ze dat ze toch waren opgepakt en afgevoerd waren naar de concentratiekampen. Haar moeder zou daar op 27 april overlijden. Haar vader stond 22 mei 1945 plotseling voor de deur van het pleeggezin. Lida herkende hem meteen al was hij zeer verzwakt.
Na de oorlog pakken ze samen het gezinsleven weer op. Familie hadden ze niet meer… iedereen omgekomen…
Vele van de verzetsvrouwen werden na verraad en arrestatie eerst naar verschillende gevangenissen gebracht o.a. Scheveningen, Amsterdam en Haaren.
HAAREN – Het voormalige grootseminarie in Haaren werd in de Tweede Wereldoorlog als gevangenis gebruikt. Gijzelaars werden er vastgehouden om het verzet onder druk te zetten. Andere gevangen gingen later verder naar Westerbork en Duitsland. Historicus Peter Bak spitte talloze documenten en brieven door, op zoek naar de verhalen van toen.
Boek van vlees en bloed Toen Peter Bak de brieven van voormalige gevangenen las, wist hij dat het geen droog geschiedenisboek moest worden. “Ik probeer over hun schouder mee te kijken hoe het toen is gegaan,” aldus Bak. “Het is een boek van vlees en bloed geworden.”
Voor de theatervoorstelling Overleven is Herinneren moeten we natuurlijk ook voorzien worden van de nodige kostuums. De gevangenis overalls van Kamp Vught heeft Marina Perdijk voor haar rekening genomen.
Marina Perdijk staat voor kwaliteit, punctualiteit, efficiëntie en vakkennis. Al voor de feestdagen van 2019 heeft zij alle 28 vrouwen met een vakkundig oog bekeken. Op haar tekentafel ontstond een patroon voor de kampkleding.
Begin januari waren de eerste proefmodellen klaar en werden we allemaal zorgvuldig op gemeten. 28 totaal verschillende vrouwen, Marina zorgt dat er voor een ieder een maatpak komt. Samen met Mieke Suijs hebben zij de afgelopen weken de hand gelegd aan de overalls. Elke week rollen er weer een paar van de band. En aan alles is gedacht; een persoonlijk hangertje per persoon; een lusje met de naam en foto; een regenhoes want we spelen buiten en ook nog ruimte voor de andere persoonlijke kleding van elke vrouw. Op en top een vakwerk!
We lopen dan straks allemaal met een maatpak in Kamp Vught, weliswaar kampkleding; maar toch. Wat een contrast met de overalls die de vrouwen van het kamp in 1943 en 1944 kregen. Zij kregen er maar één toebedeeld en je moest maar zien of het paste. Iedereen kreeg een paar klompen naar de maat werd niet gekeken en velen troffen het om 2 linker of 2 rechter klompen te ontvangen. Als het lukte ruilde je. Verder moest je het er maar mee doen én uren op appél staan in de modder; zere tenen tot gevolg.
De voorstelling kan dan ook op geen enkele wijze evenaren wat de gevangen hebben moeten doorstaan. Neem de dagelijkse angst; de lange werkdagen van 06-00-18:00 zes dagen per week, de zondag een werkdag van 6 uur tot 12:00 en 6 uur strafappél; 1200 calorieën per dag te eten, koffie, thee en 1 boterham per dag; de dreiging van transport naar Duitsland; de stokslagen; de kinderen van de SS-commandanten die je op zondag tijdens het 6 uur durende strafappél stomme opdrachten geven, hoofddoek op! hoofddoek af! en als je niet gehoorzaamde dan volgde een afranseling. Niet door de Duitsers; nee door medegevangenen. Een ware hel moet dat geweest zijn…
Wij gaan je in de voorstelling meenemen naar de dagelijkse realiteit in de kampen en het transport. Je zult een glimp opvangen wat deze vrouwen doorstaan hebben. Maar ook zul je zien, horen en voelen hoe deze vrouwen samen overleefd hebben; door zang, cabaret, verzet, staking, solidariteit, zorg en steun voor elkaar. De innerlijke kracht van de vrouw wordt voelbaar als vrouwen samen één doel nastreven.
Dankzij Marina en Mieke mogen wij dat doen in onze zorgvuldig en met liefde gemaakte kleding. De voorstelling verbindt ook nu al achter de schermen. Er ontstaat een betrokkenheid met de voorstelling én met elkaar. Wanneer je samen één doel hebt word je sterk!
Vanuit de persoonlijke dagboeken en memoires van verzetsvrouwen, die aan het einde van hun leven toch hun ervaringen hebben opgeschreven vertelt de voorstelling over de rol van verzetsvrouwen in de Tweede Wereld oorlog én hoe zij hun gevangenschap in de concentratiekampen beleefd hebben.
Uit deze verhalen komt er een thema naar boven dat je niet snel verwacht zal van mensen die letterlijk en figuurlijk aan het overleven zijn. Waarbij we allemaal weten, dat bij overlevingsdrang de meerheid zich als beesten gaat gedragen naar het recht van de sterkste; zien we bij deze vrouwen juist een verbinding en solidariteit ontstaan om als groep samen te overleven.
Deze wilskracht en groepsdrang mondt zich uit in onvoorstelbare situaties. Denk dan aan solidair verklaren van een barak met 1 gestrafte vrouw in Vught. Het met opgeheven hoofd binnen marcheren van Ravensbrück al zingend van het pilotenlied “Wij zonen van één Staat…” en de staking in de AGFA-fabrieken waarbij de SSers hen zouden moeten doodschieten voor muiterij en verzet.
De ongelofelijke natuurlijke en innerlijke kracht van vrouwen én hun wil om niet op te geven en samen te overleven is een grote bemoediging voor iedere vrouw in welke situatie jij je ook bevindt. Zoek steun, zoek verbinding; samen ben je sterk!
“Bruggen opblazen ingewikkeld? Een kind weghalen bij zijn ouders, dat is pas moeilijk. Loek Caspers (92) was tijdens de Duitse Bezetting actief in het verzet op de Utrechtse Heuvelrug. Ze bracht Joodse kinderen naar hun onderduikadres. De driejarige Carlo wilde niet met haar mee, hij huilde en krijste. “In de trein kwam een man met op z’n jas een NSB-insigne in onze coupé zitten en ik zag hem kijken. Wat te doen?” – bron: Andere Tijden
ANDERE TIJDEN
Andere Tijden geeft in 2016 onderzoek naar dan nog levende verzetsstrijders. Mannen en een paar vrouwen vertellen hun verhalen. Dat de rol van veel vrouwen in het verzet onderbelicht bleef en de vrouwen ook nauwelijks konden spreken over hun ervaringen maakt het onderzoek naar de verhalen van de verzetsvrouwen extra lastig.
Dat ondervond ook auteur Hans Suijs in zijn zoektocht naar het oorlogsverleden van zijn tante Cis Suijs. Toch begonnen er vrouwen na al die jaren eindelijk te spreken over hun ervaringen. En het boek “Samen Eervol Overleefd” en de theatervoorstelling “Overleven is Herinneren” zijn daarvan het resultaat om deze verhalen ook aan jou door te geven.
Wij gebruiken cookies om onze website en om de site te optimaliseren. Dit gebeurt altijd anoniem en is niet naar u herleidbaar. Klik hier voor ons Privacy Beleid of de Cookie Policy
Functionele cookies
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.De technische opslag of toegang die uitsluitend wordt gebruikt voor anonieme statistische doeleinden. Zonder dagvaarding, vrijwillige naleving door uw Internet Service Provider, of aanvullende gegevens van een derde partij, kan informatie die alleen voor dit doel wordt opgeslagen of opgehaald gewoonlijk niet worden gebruikt om je te identificeren.
Marketing
De technische opslag of toegang is nodig om gebruikersprofielen op te stellen voor het verzenden van reclame, of om de gebruiker op een website of over verschillende websites te volgen voor soortgelijke marketingdoeleinden.
